Οι πρόσφατες «αλλαγές» στην εκπαίδευση σηματοδοτούν ένα τέλος εποχής· το τέλος της εποχής της δημόσιας εκπαίδευσης και την αρχή της εποχής της βαρβαρότητας της καπιταλιστικής κρίσης. Η επίθεση που έχει εξαπολύσει η κυβέρνηση στο εργατικό κίνημα εξειδικεύεται στην παιδεία με μόλις δυο νομοσχέδια – «οδοστρωτήρες» (ένα από τα οποία ψηφίστηκε ύπουλα την περίοδο του δεκαπενταύγουστου). Μέσα σε συνθήκες οικονομικής κρίσης, οι καπιταλιστές δείχνουν ξεκάθαρα, δια μέσου της κυβέρνησης, ότι δεν μπορούν να ανεχτούν ένα εκπαιδευτικό σύστημα που είναι δημόσιο, προσβάσιμο για ένα μεγάλο τμήμα της ελληνικής νεολαίας και από το οποίο, δεν αποκομίζουν υπερκέρδη.
Η εφαρμογή των ρυθμίσεων του «Καλλικράτη» για τα σχολεία, που ξεκίνησε πέρυσι και κορυφώνεται με το ξεκίνημα της νέας σχολικής χρονιάς, έχει ως αποτέλεσμα 1.056 λιγότερα σχολεία εξαιτίας των συγχωνεύσεων/καταργήσεων που γίνονται βέβαια, με κριτήρια όχι παιδαγωγικά αλλά οικονομικά. Έτσι, θα υπάρχουν σχολικές μονάδες που θα στεγάζουν πάνω από 500 μαθητές ενώ πολλοί, ιδιαίτερα στην επαρχία, θα αναγκάζονται να «ταξιδεύουν» κάθε πρωί για να φτάσουν στο πιο κοντινό σχολείο. Ακόμα, το κράτος «ξεφορτώνεται» τη χρηματοδότηση στους υπερχρεωμένους Δήμους που πιθανότατα αδυνατούν να ανταπεξέλθουν σε αυτό το βάρος. Την ίδια στιγμή, ήδη εξαιτίας της υποχρηματοδότησης υπάρχουν σχολεία που ζητούν εισφορές από τους γονείς ή λειτουργούν χωρίς τηλέφωνο, πετρέλαιο θέρμανσης και νερό!
Φυσικά, θύματα των περικοπών είναι και τα διάφορα επιπρόσθετα εκπαιδευτικά προγράμματα (όπως η ενισχυτική διδασκαλία) καθώς και τα απογευματινά σχολεία, τα περισσότερα από τα οποία καταργούνται. Ο Οργανισμός Εκδόσεων Διδακτικών Βιβλίων αντικαθίσταται από φορέα-Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου και άρα, η έκδοση και η διανομή των σχολικών συγγραμμάτων θα γίνεται και αυτή με οικονομικά κριτήρια. Επίσης, σύμφωνα με το νομοσχέδιο για το «Νέο Λύκειο», οι μαθητές θα αποκτούν ένα προσωπικό «φάκελο» ο οποίος θα τους συνοδεύει σε κάθε προσπάθεια εύρεσης εργασίας. Ξεκάθαρα λοιπόν, ο στόχος ακόμα και για την δευτεροβάθμια εκπαίδευση, δεν είναι η μόρφωση αλλά η παραγωγή μελλοντικών εργαζόμενων, κομμένων και ραμμένων στα μέτρα των μεγαλο-εργοδοτών. Τέλος, είναι εμφανής και η προσπάθεια να «σπρωχτούν» περισσότεροι μαθητές στα Τεχνικά Λύκεια μέσω της κατάργησης της Τεχνολογικής Κατεύθυνσης στο Γενικά Λύκεια.
Τεράστιες θα είναι κατά τη νέα σχολική χρονιά και οι ελλείψεις σε διδακτικό προσωπικό. Είναι χαρακτηριστικό ότι για το νέο έτος θα γίνουν μόλις 119 διορισμοί στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση (42 δάσκαλοι, 55 νηπιαγωγοί και 22 από ειδικότητες – ούτε ένας εκπαιδευτικός για κάθε νομό της χώρας!). Πρέπει να σημειωθεί ακόμα, ότι τα τελευταία χρόνια υφίσταται μια διαρκής μείωση των αποδοχών των εκπαιδευτικών. Μάλιστα, μετά τις περσινές περικοπές στις αποδοχές τους, το 2011-12 εκπαιδευτικοί με καθαρές αποδοχές από 1.070 ευρώ/μήνα (άγαμος, νεοδιόριστος) έως 1.710 ευρώ/μήνα (έγγαμος με δυο παιδιά, 33-35 έτη υπηρεσίας) αντιμετωπίζουν νέες ονομαστικές μειώσεις από 2.080 ευρώ/έτος έως και 3.440 ευρώ/έτος. Παράλληλα, παραμένουν οι θεσμοί των αναπληρωτών και των ωρομίσθιων εκπαιδευτικών που αν καταφέρουν, «διορίζονται» στην αρχή του έτους και απολύονται στο τέλος του δουλεύοντας με ιδιαίτερα χαμηλές αποδοχές (ένας ωρομίσθιος συνήθως προσλαμβάνεται μόνο για 10-15 ώρες την εβδομάδα με μισθό 250-400 ευρώ το μήνα!).
ΤΡΙΤΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ: ΜΗΧΑΝΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΜΙΣΟΜΟΡΦΩΜΕΝΩΝ ΚΑΙ ΦΤΗΝΩΝ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ
Την αιχμή της ολομέτωπης επίθεσης στην εκπαίδευση αποτελεί το άθλιο νομοσχέδιο για την τριτοβάθμια που ξεθεμελιώνει το σημερινό δημόσιο Πανεπιστήμιο: Η διοίκηση περνάει κατά το ήμισυ σε εξωπανεπιστημιακούς «ισχυρούς παράγοντες της κοινωνίας που θα συνδέσουν τη γνώση με την ανάπτυξη», σύμφωνα με τα λόγια της Υπουργού. Ταυτόχρονα, μεγάλο μέρος της οικονομικής διαχείρισης παραχωρείται σε ένα Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου. Έτσι, η οικονομική και η διοικητική διαχείριση θα είναι στα χέρια ανθρώπων των επιχειρήσεων και της κυβέρνησης ώστε, ο στόχος να είναι αντί για την εκπαίδευση, η «διενέργεια οποιασδήποτε πράξης με την οποία επιδιώκεται η αύξηση της περιουσίας του Ιδρύματος» όπως αναφέρει το νομοσχέδιο. Το κράτος θα χρηματοδοτεί τα ΑΕΙ-ΤΕΙ μόνο βάση προγραμματικών συμφωνιών δηλαδή, εφόσον πειθαρχούν στις υποδείξεις της κυβέρνησης ειδάλλως, θα πρέπει να ψάξουν για εξωτερικούς χορηγούς (και να επιβάλλουν δίδακτρα, να περικόψουν τη φοιτητική σίτιση και στέγαση, να απολύσουν προσωπικό κοκ.).
Η βασική ακαδημαϊκή μονάδα δεν είναι πια το Τμήμα (πχ Μαθηματικών) αλλά η Σχολή (πχ Θετικών Επιστημών). Μόνο ο 1ος κύκλος σπουδών (2-3 χρόνια) θα είναι δωρεάν και οι φοιτητής θα διαλέγει μόνος του τα μαθήματα. Έτσι, οι απόφοιτοι θα έχουν λειψές γνώσεις, δεν θα έχουν συλλογικά εργασιακά δικαιώματα (αφού δεν υπάρχει ενιαίο πτυχίο) και θα είναι έρμαια του κάθε εργοδότη. Ακόμα, με το νομοσχέδιο μπαίνουν στο στόχαστρο οι φοιτητικοί αγώνες αφού, μετά το υποτιθέμενο «βέτο» της Νέας Δημοκρατίας, που μετά χαράς υποδέχτηκαν το ΛΑΟΣ και η ηγεσία του ΠΑΣΟΚ, καταργείται πλήρως το πανεπιστημιακό άσυλο και ισχύει για τα Πανεπιστήμια το καθεστώς που ισχύει σε κάθε δημόσιο χώρο, όπως και στην Πλ. Συντάγματος δηλαδή, το καθεστώς της καταστολής και της αστυνομικής αυθαιρεσίας.
Η νέα πραγματικότητα στην εκπαίδευση, κομμάτι της νέας κατάστασης που διαμορφώνεται συνολικά, αποτελεί τη μόνη πραγματικότητα που επιφυλάσσει για τα δισεκατομμύρια των εργαζόμενων σε όλο τον κόσμο ο καπιταλισμός, έχοντας μπει σε μια περίοδο οικονομικής στασιμότητας αλλά και σε περίοδο ιστορικής χρεωκοπίας σαν κοινωνικό σύστημα. Δεν υπάρχει μοντέλο υπέρβασης της κρίσης που να μπορεί να εμποδίσει την ελεύθερη πτώση του βιοτικού επιπέδου της πλειοψηφίας της κοινωνίας, χωρίς να συγκρουστεί με τα θεμέλια του καπιταλισμού. Κανένας πολιτικός ηγέτης δεν μπορεί να «συνετίσει» τους καπιταλιστές, ώστε να διοικήσουν την οικονομία προς όφελος της κοινωνίας και όχι των κερδών. Η Αριστερά έχει καθήκον να δώσει όλες τις δυνάμεις της για ενωτικούς και συντονισμένους αγώνες μαθητών, φοιτητών και εκπαιδευτικών για δημόσια και δωρεάν εκπαίδευση, σε σύνδεση με τους αγώνες του συνόλου του εργατικού κινήματος. Πρέπει όμως, να δώσει και μια πραγματικά νικηφόρα προοπτική σε αυτούς, διεκδικώντας τη διοίκηση και το σχεδιασμό της Παιδείας από δημοκρατικά εκλεγμένους και ανακλητούς εκπροσώπους των εκπαιδευτικών, των μαθητών/φοιτητών και των επιστημονικών φορέων, διεκδικώντας η διεύθυνση και ο σχεδιασμός της οικονομίας συνολικά να περάσει στα χέρια των εργαζόμενων, ώστε να γίνεται, όχι για την παρασιτική ευημερία μιας μειοψηφίας, αλλά προς όφελος της μεγάλης κοινωνικής πλειοψηφίας.
Πάτροκλος Ψάλτης
