Hamid Alizadeh
Μετάφραση: Αντριάνα Κοκκίνη
Εκατομμύρια Ιρακινοί Κούρδοι την περασμένη Δευτέρα ψήφισαν σε δημοψήφισμα για την απόσχιση από το Ιράκ και για τη δημιουργία ανεξάρτητου κράτους. Σύμφωνα με τους επίσημους διοργανωτές, το 92,73% των ψηφοφόρων υποστήριξε την ανεξαρτησία των Κούρδων, ενώ το ποσοστό συμμετοχής ανήλθε σε 72,16%. Η τεράστια πλειοψηφία του Ιρακινού Κουρδικού λαού έχει καταστήσει σαφές ότι δεν αισθάνεται καμία προσκόλληση στην αντιδραστική Ιρακινή κεντρική κυβέρνηση.
Η κεντρική κυβέρνηση του Ιράκ, μαζί με το Ιράν και την Τουρκία, έχουν κλείσει τα σύνορά τους αφήνοντας όλη την περιοχή χωρίς επαφή με τον έξω κόσμο. Τις τελευταίες εβδομάδες, η Ιρακινή κεντρική κυβέρνηση, μαζί με τις Σιιτικές Μονάδες Δημοκρατικής Κινητοποίησης (PMU) και το Ιρανικό καθεστώς, έσπευσαν να εκδώσουν βιαστικά διατάγματα και ψηφίσματα που καταδικάζουν το δημοψήφισμα. Η κυβέρνηση του Ιράκ δήλωσε ότι το δημοψήφισμα είναι παράνομο με βάση το Σύνταγμα, αλλά η ίδια η κυβέρνηση της Βαγδάτης παρακρατούσε για χρόνια τα κονδύλια που προορίζονταν για το Κουρδιστάν στον κρατικό προϋπολογισμό του Ιράκ.
Εν τω μεταξύ, οι τρεις δυνάμεις έχουν οργανώσει μια σειρά κοινών στρατιωτικών ελιγμών που αποσκοπούν στον εκφοβισμό του κουρδικού λαού. Το Ιρακινό κοινοβούλιο έχει επίσης δώσει στον πρωθυπουργό Χαιντέρ Αλ-Αμπάντι άδεια να στείλει στρατεύματα στο αμφισβητούμενο Κιρκούκ, το οποίο διαθέτει μερικά από τα μεγαλύτερα αποθέματα πετρελαίου στον κόσμο. Η Τουρκία απειλεί επίσης να μειώσει τις αγορές πετρελαίου από την κυβέρνηση της Κουρδικής Περιφέρειας (KRG).
Δεν είναι κανένα μυστικό, το ότι οι κουρδικές μάζες επιθυμούν να σπάσουν από την κεντρική κυβέρνηση. Οι χρόνιες κυρώσεις και διακρίσεις από την κεντρική κυβέρνηση, η σεχταριστική θρησκευτική ρητορική και πολιτική, που προωθήθηκε από τον ιμπεριαλισμό των ΗΠΑ μαζί με όλες τις άλλες δυνάμεις που αγωνίστηκαν για τον έλεγχο του Ιράκ, άφησαν το σημάδι τους. Μια νέα εθνική έρευνα στο Ιράκ που πραγματοποίησε η Almustakilla for Research (AFR) διαπίστωσε ότι το 95% των Ιρακινών Κούρδων πιστεύει ότι το Ιράκ κατευθύνεται προς τη λάθος κατεύθυνση. Η νέα γενιά Ιρακινών Κούρδων, οι περισσότεροι από τους οποίους δε διδάσκονται καν Αραβικά πλέον, δεν ταυτίζεται πια με το Ιράκ. Το σημαντικότερο είναι ότι βλέπουν σωστά, την κεντρική κυβέρνηση ως αντιδραστική δύναμη πάνω στην οποία έχουν λίγη ή καμία επιρροή.
Για χρόνια το Ιράκ – και αργότερα η Συρία – αποτέλεσε το θέατρο των ιμπεριαλιστικών συγκρούσεων μεταξύ των δυνάμεων στην περιοχή. Το καθεστώς του Ερντογάν στην Τουρκία υποστήριζε εδώ και χρόνια το Μπαρζάνι, αφενός ως μέσο για να επηρεάσει το υπόλοιπο Ιράκ και αφετέρου ως εργαλείο για την καταπίεση του αριστερού αντάρτικου Κουρδικού κινήματος, του ΡΚΚ. Ο Ερντογάν δεν είχε κανένα πρόβλημα να παίζει με το δεξιό Κουρδικό εθνικισμό, εφόσον παρέμενε εντός ορισμένων ορίων. Ωστόσο, ένα ανεξάρτητο Κουρδιστάν αποτελεί απειλή για τα συμφέροντα του Ερντογάν, διότι θα ενθαρρύνει τους Κούρδους στην Τουρκία και θα μειώσει την επιρροή του Ερντογάν στο Ιράκ συνολικά, το οποίο θα πλησιάσει περαιτέρω στην Ιρανική σφαίρα επιρροής.
Το ίδιο το Ιράν έχει έναν μεγάλο καταπιεσμένο κουρδικό πληθυσμό που βλέπει με συμπάθεια τους αγώνες των άλλων Κούρδων στο Ιράκ, τη Συρία και την Τουρκία. Το Ιρανικό καθεστώς θέλει να αποφύγει οτιδήποτε θα μπορούσε να προκαλέσει ένα κίνημα ανάμεσα στις δικές του καταπιεσμένες μειονότητες. Αλλά αυτό δεν εμπόδισε ποτέ τους Ιρανούς να ενισχύσουν τον Κουρδικό Εθνικισμό στο Ιράκ. Υποστήριξε τόσο το καθοδηγούμενο από τον Μπαρζάνι Δημοκρατικό Κόμμα του Κουρδιστάν (KDP) όσο και την καθοδηγούμενη από Ταλιμπάν Πατριωτική Ένωση του Κουρδιστάν (PUK), ως μέσο υπονόμευσης του Ιρακινού καθεστώτος. Ακόμα και σήμερα, οι υποστηριζόμενες από το Ιράν δυνάμεις στο Ιράκ στηρίζονται στο PUK, το Gorran και την Ένωση Κοινοτήτων του Κουρδιστάν (KCK) – την οργάνωση ομπρέλα που δημιουργήθηκε από το Κουρδικό Κόμμα Εργαζομένων (PKK) – εναντίον του Ισλαμικού Κράτους και του Μπαρζάνι που ενήργησε ως Τουρκική μαριονέτα την προηγούμενη περίοδο. Σαφώς όμως, οι Ιρανοί θέλουν επίσης να περιορίσουν το κίνημα ώστε να μη θιγούν τα δικά τους βασικά συμφέροντα. Ειδικά τώρα που η κεντρική κυβέρνηση κυριαρχείται από το ίδιο το Ιράν.
Ταυτόχρονα, οι «δημοκρατικές» και αξιοσέβαστες κυρίες και κύριοι της λεγόμενης «Διεθνούς Κοινότητας» αγνόησαν κατάφωρα τις τελευταίες επιθέσεις εναντίον του κουρδικού λαού και των δημοκρατικών δικαιωμάτων του. Ενώ η εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών Χέδερ Νάρτ εξέφρασε βαθιά «απογοήτευση» για το «αποσταθεροποιητικό δημοψήφισμα», παρέμεινε εκκωφαντικά σιωπηλή για τον πόλεμο που προετοιμάζεται κατά του κουρδικού λαού από τις τρεις γειτονικές δυνάμεις. Είναι σχεδόν σουρεαλιστικό το γεγονός ότι αυτοί οι άνθρωποι που δεν χάνουν χρόνο για να ασκήσουν κριτική στο Ιράν, έχουν πλέον ευθυγραμμιστεί πίσω από την Ισλαμική Δημοκρατία και το καθεστώς του Ερντογάν ενάντια στους Κούρδους.
Η Δύση έχει αντιταχθεί στο δικαίωμα του κουρδικού λαού να αποφασίσει τη μοίρα του κατά τη διάρκεια αυτής της διαδικασίας. Πριν από το δημοψήφισμα, μια αντιπροσωπεία διπλωματών του ΟΗΕ, διπλωμάτες των ΗΠΑ και του Ηνωμένου Βασιλείου συναντήθηκαν με την σημερινή τοπική κυβέρνηση του Κουρδιστάν (KRG) του Προέδρου Μασούντ Μπαρζάνι, για να τον πείσουν να αναβάλει την ψηφοφορία και να διαπραγματευτεί με την κυβέρνηση της Βαγδάτης «χωρίς εγγυήσεις»! Στην πραγματικότητα αυτοί οι κύριοι δεν ήθελαν να αναβάλουν την ψηφοφορία, αλλά να την ακυρώσουν εντελώς, υπέρ της «εδαφικής ακεραιότητας» του Ιράκ. Αυτές οι λέξεις ακούγονται ειρωνικές όταν προέρχονται από ανθρώπους που εισέβαλαν στην ίδια «περιοχή» και στη συνέχεια προχώρησαν στην εγκατάσταση του αντιδραστικού σιιτικού καθεστώτος του Μαλίκι. Τα μέτρα που εφαρμόζει η κατοχή οδήγησαν στην αποσύνθεση του Ιράκ όπως το γνωρίζαμε.
Μετά την άνοδο του Ισλαμικού Κράτους στο βόρειο Ιράκ το 2013, Ιρακινές κουρδικές δυνάμεις διαφορετικών τύπων έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στην καταπολέμηση της Ισλαμικής οργάνωσης. Αντιμέτωπη με μια κρίση στα μετόπισθεν, η Δύση δεν είχε πολλές επιλογές από το να βασιστεί στους Κούρδους να δώσουν ένα μεγάλο μέρος των αγώνων γι’ αυτήν. Καθώς ο Ιρακινός στρατός αποδιοργανώθηκε μπροστά στις λίγες εκατοντάδες αγωνιστές του Ισλαμικού Κράτους, οι δυνάμεις των Κούρδων Πεσμεργκά, αν και αποσύρθηκαν, παρέμειναν ένα στερεό εμπόδιο για την επέκταση του Ισλαμικού Κράτους βόρεια της Μοσούλης. Η KRG (Κουρδική τοπική κυβέρνηση) έγινε επίσης μια βασική εναλλακτική βάση επιχειρήσεων για τις ΗΠΑ, καθώς η κυβέρνηση της Βαγδάτης έπεσε κάτω από την αυξανόμενη Ιρανική επιρροή. Στην αμφισβητούμενη και πλούσια σε πετρέλαιο πόλη Κιρκούκ επίσης, ήταν δυνάμεις της Πεσμεργκά που πήραν την πόλη αφού τα στρατεύματα της ISF διαλύθηκαν όταν ήρθαν αντιμέτωπα με μια επίθεση του Ισλαμικού Κράτους. Αργότερα, ως μια ακόμα πιο τρομερή δύναμη εμφανίστηκαν οι δυνάμεις που συνδέονταν με το KCK. Οι συνδεδεμένες με το ΚCK δυνάμεις, όχι μόνο έγιναν η πιο τρομερή δύναμη στη Βόρεια Συρία (μέσω των τοπικών τους οργανώσεων YPG και PYD), αλλά και γύρω από το όρος Σιντζάρ και το Κιρκούκ. Το KCK είναι σήμερα ο μοναδικός εναπομείναντας σύμμαχος των ΗΠΑ στο έδαφος της Συρίας. Όμως, ενώ η Δύση δεν είχε καμία τύψη να στηριχθεί στους Κούρδους για να πολεμήσουν γι’ αυτήν, βλέπει την Κουρδική ανεξαρτησία ως αποσταθεροποιητικό παράγοντα που θα μπορούσε να υπονομεύσει τη θέση της και εκείνη των συμμάχων της στην περιοχή.
Τα «μικρά» έθνη αποτελούν τόσο μικρή αλλαγή στα παιχνίδια και τους αγώνες μεταξύ των μεγάλων δυνάμεων. Όλες οι δυνάμεις της Μέσης Ανατολής έχουν σε ένα ή σε άλλο σημείο βασιστεί στις Κουρδικές δυνάμεις. Όλα είναι καλά, όταν το κουρδικό αίμα χύνεται για να καθαρίσει ένα βάρβαρο χάος που προκαλείται από τους ιμπεριαλιστές ή όταν οι Κούρδοι χρησιμοποιούνται ως «κρέας για τα κανόνια» ενάντια στους αντιπάλους τους. Αλλά εάν αυτοί οι ίδιοι Κούρδοι επιθυμούν να ασκήσουν το δημοκρατικό τους δικαίωμα και να έχουν πατρίδα, όλες οι δυνάμεις – από τους «δημοκράτες» μέχρι τους ακραίους ισλαμιστές – οι οποίοι μόλις χτες ήταν εχθροί ο ένας του άλλου, αποτελούν ένα ενωμένο μέτωπο ενάντια στις Κουρδικές μάζες. Οι μόνες δυνάμεις στήριξης του δημοψηφίσματος ήταν το Ισραηλινό καθεστώς, το οποίο επιδιώκει να αποσταθεροποιήσει το Ιράν, και τη Ρωσία η οποία αναζητά μέσα για να προωθήσει τους Ιρανούς και Τούρκους «συμμάχους» της στη Συρία. Αλλά αυτές οι εξαιρέσεις χρησιμεύουν μόνο για να αποδείξουν τον κανόνα. Τα συμφέροντα της τάξης υπερβαίνουν όλες τις συγκρούσεις και τις συμμαχίες εντός της άρχουσας τάξης.
Φυσικά στο Μπαρζάνι, ο Κουρδικός λαός δεν έχει βρει έναν σωτήρα. Η οικογένεια Μπαρζάνι κυριάρχησε στο ιρακινό Κουρδικό εθνικό κίνημα από το 1930. Ο Μασούντ ανέλαβε το KDP από τον πατέρα του Μουσταφά μετά το θάνατό του το 1979. Το κόμμα κυριαρχεί στις περιοχές Ντοχουκ και Ερμπιλ του Ιρακινού Κουρδιστάν και είναι ιστορικά το ισχυρότερο κόμμα ανάμεσα στους Ιρακινούς Κούρδους από την ίδρυσή του. Μέσα από την προσκόλλησή του πάνω στο κίνημα, η οικογένεια Μπαρζάνι έχει ριζώσει στην οικονομία και τις κρατικές δομές της περιοχής, οικοδομώντας ένα σημαντικό ημι-φυλετικό δίκτυο υποταγής. Παρ’ όλα όσα λέει σχετικά με την υπεράσπιση των καταπιεσμένων εθνών, κατέχει ένα ρεκόρ καταπίεσης πολλών μειονοτήτων στο ίδιο το KRG.
Για τους Μπαρζάνι το Ιρακινό Κουρδιστάν είναι περισσότερο ένα τσιφλίκι που θα χρησιμοποιηθεί για να κερδίσουν παραχωρήσεις προς όφελός τους. Είναι κοινό μυστικό ότι ο Μπαρζάνι απέσυρε οπορτουνιστικά τους Πεσμπεργκά του όταν το Ισλαμικό Κράτος επιτέθηκε στη Μοσούλη. Ο Μπαρζάνι και οι Τούρκοι υποστηρικτές του είχαν δικά τους σχέδια για τη Μοσούλη και θα προτιμούσαν να πολεμήσουν το Ισλαμικό Κράτος από τον Ιρακινό στρατό. Πριν από την άνοδο του Ισλαμικού κράτους, ο Μπαρζάνι αντιμετώπισε με ιδιαίτερα βάναυσο τρόπο τα κινήματα διαμαρτυρίας υπέρ της δημοκρατίας και κατά της διαφθοράς που ξέσπασε στο Ιρακινό Κουρδιστάν με το ξύπνημα της αραβικής επανάστασης. Αργότερα το 2015, καθώς η οικονομική κρίση έπληξε την KRG, έκανε μεγάλες περικοπές στους μισθούς του δημόσιου τομέα, αφού δεν είχε καταφέρει να πληρώσει τους μισθούς για μήνες. Αυτές και μια σειρά άλλων μέτρων λιτότητας, τα οποία ουσιαστικά μείωσαν τις κρατικές δαπάνες, οδήγησαν σε μια σειρά διαμαρτυριών που, λόγω της έλλειψης ηγεσίας, ποτέ δεν γενικεύθηκαν σε ένα μεγαλύτερο κίνημα. Έτσι, χρησιμοποιώντας τον πόλεμο εναντίον του Ισλαμικού Κράτους και τις πιέσεις της κυβέρνησης της Βαγδάτης ως δικαιολογίες, ο Μπαρζάνι κατόρθωσε να αποτρέψει σοβαρές προκλήσεις στην κυριαρχία του.
Κάτω από το πρόσχημα της καταπολέμησης του Ισλαμικού Κράτους, ο Μπαρζάνι έκλεισε ουσιαστικά το κοινοβούλιο της KRG και διεύρυνε την προεδρική του θητεία για δύο χρόνια έως το 2015. Έκτοτε, ο μεγάλος δημοκρατικός μας φίλος των Κούρδων απλώς αρνήθηκε να εγκαταλείψει την προεδρία ή να καλέσει νέες εκλογές οι οποίες σίγουρα θα οδηγούσαν στην πτώση του. Αλλά τώρα που τελειώνει ο πόλεμος με το Ισλαμικό Κράτος, δεν έχει πια δικαιολογίες. Με την κατάρρευση των τιμών του πετρελαίου και τις οικονομικές κυρώσεις του καθεστώτος της Βαγδάτης, η KRG ουσιαστικά χρεοκοπεί. 1.2 εκατομμύρια δημόσιοι υπάλληλοι, των οποίων είχαν ήδη περικοπεί οι μισθοί το 2015, δεν πληρώθηκαν τους τελευταίους δύο μήνες. Με την κατάρρευση του Ισλαμικού Κράτους και την προοπτική του να επιστρέψει η επαρχία Κιρκούκ στα χέρια της Βαγδάτης, η παραγωγή πετρελαίου – που είναι το μόνο πραγματικό εισόδημα της KRG – θα μειωθεί σχεδόν στο ήμισυ. Βαθιά χρεωμένη, η KRG είναι έτοιμη να περιέλθει σε μεγάλη κρίση.
Βλέποντας την εξουσία του να πέφτει κατακόρυφα και την επερχόμενη κρίση, ο Μπαρζάνι προσπαθεί να εκτρέψει την προσοχή των μαζών και να τους συσπηρώσει κοντά του ενάντια στη Βαγδάτη. Ο Μπαρζάνι όμως χρησιμοποίησε το ζήτημα της ανεξαρτησίας πολλές φορές στο παρελθόν κάθε φορά που αντιμετώπιζε προβλήματα στο εσωτερικό του και ως μέσο αποκόμισης παραχωρήσεων για τον εαυτό του. Το 2005, ένα χαλαρά οργανωμένο δημοψήφισμα συγκέντρωσε σχεδόν 2 εκατομμύρια ψήφους, το 98% υπέρ της απόσχισης, αλλά δεν συνέβη τίποτε μετά από αυτό. Όσο οι Κούρδοι είναι μια καταπιεσμένη μειονότητα και απουσία μιας σαφούς αντιπολίτευσης βασισμένης στην εργατική τάξη, ο Μπαρζάνι μπορεί κυνικά να χρησιμοποιεί το εθνικό ζήτημα για να εκτρέψει την προσοχή από τη δική του διεφθαρμένη εξουσία. Ακόμη και πριν από το δημοψήφισμα, είχε αλλάξει τους τόνους του υπό την πίεση και το δέλεαρ των ξένων δυνάμεων. Την περασμένη εβδομάδα, όλο και περισσότερο μιλούσε για τη διαμόρφωση μιας ομοσπονδίας αντί για ένα ανεξάρτητο κράτος. Τόνισε επίσης το «μη δεσμευτικό» χαρακτήρα του δημοψηφίσματος. Αυτό επιβεβαιώνει μόνο τις υποψίες που πολλοί Κούρδοι έχουν για τον Μπαρζάνι. Ωστόσο, αντιμέτωποι με την πολιορκία που επιβλήθηκε στην περιοχή, πολλοί, οι οποίοι δε θα ψήφιζαν καν, συσπειρώθηκαν πίσω του και θα συνεχίσουν να το κάνουν.
Η οικογένεια Μπαρζάνι δεν θα διστάσει να πουλήσει τις ελπίδες και τις προσδοκίες του κουρδικού λαού όπως έχει κάνει πολλές φορές στο παρελθόν. Ο Κουρδικός λαός δεν μπορεί να εμπιστευτεί τον Μπαρζάνι. Χρειάζονται ένα διαφορετικό είδος ηγεσίας, το οποίο βασίζεται στα συμφέροντα των εργαζομένων και όχι στη διεφθαρμένη, πλούσια ελίτ.
Επίσης, δεν μπορούν να εμπιστευτούν οποιαδήποτε άλλη από τις κυρίαρχες τάξεις στην περιοχή. Οι Τούρκοι, οι Ιρανοί και ούτω καθεξής θα χρησιμοποιήσουν τους Κούρδους όταν είναι προς όφελός τους και στη συνέχεια θα τους πετάξουν όταν απειλούνται τα συμφέροντά τους. Το ίδιο ισχύει και για τις μεγάλες ιμπεριαλιστικές δυνάμεις, όπως τις Ηνωμένες Πολιτείες ή τους Ευρωπαίους, αλλά και για τους Ρώσους. Μια μέρα θα βασιστούν στους Κούρδους, όπως έκαναν στον πόλεμο εναντίον του Ισλαμικού Κράτους, και την επόμενη μέρα θα τους προδώσουν. Σήμερα, τόσο το Ισραήλ όσο και η Ρωσία θεωρούν συμφέρον τους να στηρίξουν τους Κούρδους, αλλά όταν αυτό δε θα συμβαίνει πλέον, θα τους προδώσουν.
Εν κατακλείδι, όλες οι δυνάμεις, τόσο οι περιφερειακές όσο και οι παγκόσμιες δυνάμεις, θα αποτελέσουν ένα ενιαίο μέτωπο ενάντια στις Κουρδικές μάζες αν αυτές απειλούν τα συμφέροντά τους στην περιοχή. Ο Κουρδικός λαός μπορεί μόνο να εμπιστευτεί τη δική του δύναμη. Ενώ οι δειλοί ηγέτες ποτέ δεν δίστασαν να ξεπουλήσουν τις μάζες, ο λαός έχει δείξει ξανά και ξανά ότι είναι πρόθυμος να πολεμήσει και να πεθάνει για τα δικαιώματά του. Οι μόνοι πραγματικοί σύμμαχοι που μπορούν να βρουν οι Κούρδοι είναι οι εργάτες και οι φτωχοί του Ιράκ, του Ιράν και της Τουρκίας που καταπιέζονται από τα δικά τους καθεστώτα.
