Το Καταλανικό Κοινοβούλιο αποφάσισε να διεξαχθεί δημοψήφισμα πάνω στο ζήτημα της ανεξαρτησίας της Καταλονίας την 1η του Οκτώβρη. Η απόφαση αυτή αντιμετωπίστηκε με κατασταλτικά μέτρα από το ισπανικό κράτος. Τα μέτρα αυτά εντείνονται με το πέρασμα των ημερών και αποκαλύπτουν την εξόφθαλμα αντιδημοκρατική φύση του Συντάγματος του 1978, το οποίο επιβλήθηκε μετά από συμφωνία μεταξύ του παλιού καθεστώτος του Φράνκο και τους ηγέτες των εργατικών κομμάτων, με σκοπό να μπει ένα τέλος στην επαναστατική κρίση που σάρωνε τη χώρα.
Είναι ξεκάθαρο ότι το ισπανικό κράτος και η δεξιά κυβέρνηση του Μαριάνο Ραχόι δεν προτίθενται να επιτρέψουν τη διεξαγωγή του δημοψηφίσματος. Μέχρι στιγμής έχουν ανακαλέσει την εγκυρότητα του νόμου που επιτρέπει την προκήρυξη δημοψηφίσματος, έχουν ασκήσει ποινικές διώξεις στους ομιλητές του Καταλανικού Κοινοβουλίου που επιτρέπουν τη συζήτηση για το νόμο αυτό, έχουν καταγγείλει τους 700 δημάρχους, που έχουν δηλώσει ότι θα συμβάλλουν στη διοργάνωση του δημοψηφίσματος (οι οποίοι απειλούνται με σύλληψη, αν δεν ανακαλέσουν), έχουν απαγορεύσει τη δημόσια συζήτηση για το δημοψήφισμα και μια σειρά από αρκετά ακόμα παρεμφερή μέτρα.
Με την επιβολή αυτών των κατασταλτικών μέτρων, όμως, ελλοχεύει ο κίνδυνος να δημιουργηθεί ένα μαζικό κίνημα στην Καταλονία, το οποίο θα μπορούσε να υπερβεί τις αρχικές προθέσεις των Καταλανών αστών εθνικιστών, που αποφάσισαν να προχωρήσουν σε μονομερές δημοψήφισμα, σύμφωνα με τους στενούς πολιτικούς υπολογισμούς τους. Ενώ η υποστήριξη για πλήρη ανεξαρτησία ήταν μέχρι τώρα λίγο κάτω από το 50%, η υποστήριξη για τη διεξαγωγή σχετικού δημοψηφίσματος ήταν περίπου στο 70-80%. Η καταστολή αυτού του βασικού δημοκρατικού δικαιώματος αντιμετωπίζεται με μαζική πολιτική ανυπακοή και ήδη έχει σαν αποτέλεσμα τη μεταστροφή πολλών ανθρώπων, που δεν ήταν παραδοσιακά υπέρ της ανεξαρτησίας, σε υποστηρικτές της. Το κλίμα έχει αλλάξει ριζικά. Η επιθυμία της διεξαγωγής του δημοψηφίσματος ενάντια σε όλους και σε όλα και η πρόθεση ψήφου υπέρ της ανεξαρτησίας θεωρούνται – και όχι άδικα – ως μια χειρονομία συνολικής απόρριψης του καθεστώτος, της σάπιας κυβέρνησης του Ραχόι και ολόκληρου του οικοδομήματος του ισπανικού μετα-δικτατορικού κράτους.
Η εκστρατεία του αντικαπιταλιστικού κόμματος CUP (σ.σ: Υποψηφιότητα Λαϊκής Ενότητας), στην πραγματικότητα, περιστρέφεται γύρω από το σύνθημα «ας συντρίψουμε το καθεστώς» και το αριστερό εθνικιστικό ERC (σ.σ: Ρεπουμπλικανική Αριστερά της Καταλονίας) έχει ως κεντρικό σύνθημα στις αφίσες του το «Καλημέρα Δημοκρατία». Σαφώς, ένας συνεχώς αυξανόμενος αριθμός ανθρώπων αναγνωρίζει την ανεξαρτησία ως μια προοδευτική ρήξη με το αντιδραστικό στάτους κβο. Οι ηγέτες του CUP έχουν απευθύνει σαφείς εκκλήσεις στους ηγέτες των Podemos και της Ενωμένης Αριστεράς να εκμεταλλευτούν αυτή την ευκαιρία, για να ρίξουν τον Ραχόι και το καθεστώς του 1978 συνολικά.
Σε αυτά τα πλαίσια, πραγματοποιήθηκε συγκέντρωση την Κυριακή στη Μαδρίτη. Η συγκέντρωση διεκόπη αρχικά από τον δικαστή και συνεχίστηκε σε διαφορετικό χώρο. Υπήρχαν ομιλητές από το καταλανικό αριστερό εθνικιστικό ERC, το αντικαπιταλιστικό CUP, που υποστηρίζει την ανεξαρτησία, αλλά και μερικές σημαίνουσες προσωπικότητες της αριστερής πτέρυγας της Ενωμένης Αριστεράς και των Podemos. Η συγκέντρωση εξέφρασε την πλήρη υποστήριξή της για το δημοψήφισμα της 1ης Οκτώβρη, όχι μόνο ως σαφή στάση για την προάσπιση των δημοκρατικών δικαιωμάτων, αλλά και ως ευκαιρία να επιτευχθεί ένα γερό πλήγμα στο καθεστώς.
Ο εκπρόσωπος του CUP δήλωσε ότι «η εργατική τάξη της Μαδρίτης και η εργατική τάξη της Βαρκελώνης είναι ενωμένες, όχι επειδή είναι και οι δύο ισπανικές, αλλά μάλλον επειδή είναι και οι δύο εργατικές τάξεις». Ο Αλμπέρτο Αρέγκι, από την Ομοσπονδιακή Επιτροπή της Ενωμένης Αριστεράς, δήλωσε ότι «αυτός είναι και δικός μας αγώνας, όχι μόνο δικός σας» και τόνισε ότι δεν μπορεί κανείς να μείνει ουδέτερος, χρησιμοποιώντας το επιχείρημα ότι αυτός είναι ένας «αγώνας ανάμεσα σε δύο αστικές τάξεις». Χρησιμοποίησε, επίσης, τη ρήση του Κόνολι «εάν εκδιωχθεί αύριο ο αγγλικός στρατός και υψωθεί η πράσινη σημαία πάνω από το Κάστρο του Δουβλίνου, χωρίς να ξεκινήσει η οργάνωση της Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας, οι προσπάθειες θα είναι μάταιες», για να επισημάνει την ανάγκη της σύνδεσης τον αγώνα της εθνικής απελευθέρωσης με τον αγώνα για το σοσιαλισμό.
Οι καταλανικές διεκδικήσεις βύθισαν το καθεστώς σε κρίση και η ισπανική Αριστερά, αντί να παρακολουθεί παθητικά τις εξελίξεις, πρέπει να εκμεταλλευτεί την ευκαιρία, για να προκληθεί επαναστατική κρίση σε ολόκληρη τη χώρα. Δυστυχώς, μέχρι στιγμής, οι ηγεσίες των Podemos και της Ενωμένη Αριστεράς είχαν μια εξαιρετικά ήπια – ακόμα και δειλή, θα μπορούσε να πει κανείς – θέση αφηρημένης υποστήριξης για την αυτοδιάθεση στην Καταλονία αλλά, παράλληλα, και αντίθεσης στο δημοψήφισμα της 1ης Οκτώβρη. Ο καταλανικός λαός μπορεί να διακρίνει ότι, στην πράξη, αυτό σημαίνει άρνηση της υποστήριξης για αυτοδιάθεση, καθώς είναι ξεκάθαρο σε όλους ότι ο Ραχόι – και πίσω από αυτόν η ισπανική άρχουσα τάξη – είναι αποφασισμένος να μη δεχτεί τη διεξαγωγή του δημοψηφίσματος.
Τώρα, οι ηγεσίες των Podemos και της Ενωμένης Αριστεράς έχουν λάβει σαφή θέση υπέρ της υπεράσπισης των δημοκρατικών δικαιωμάτων και εναντίον της κρατικής καταστολής (αν και δεν έχουν κάνει ακόμα σαφή δήλωση προς υποστήριξη του ίδιου του δημοψηφίσματος), και κάλεσαν σε Συνέλευση των Βουλευτών και των Δημάρχων, που θα πραγματοποιηθεί το Σάββατο στη Σαραγόσα. Η ιδέα αυτή θυμίζει τη Συνέλευση των Βουλευτών που συγκάλεσε ο Καθολικός εθνικιστής αστός πολιτικός Κάμπο το 1917. Η κίνηση της θεσμικής αποδοκιμασίας του Ραχόι δεν είναι από μόνη της κακή ιδέα. Αλλά μπορεί έχει θετικό αντίκτυπο σαν μια συμπληρωματική, και όχι κεντρική, ενέργεια, με σκοπό την αποκάλυψη στα μάτια των μαζών της υποκριτικής φύσης των θεσμών τους αστικού κράτους. Παράλληλα, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι το 1917 η πρωτοβουλία αυτή συνοδεύτηκε από μια έκκληση για επαναστατική γενική απεργία των συνδικάτων!
Επιπλέον, η πολιτική γραμμή αυτής της έκκλησης φέρει μέσα της το σπέρμα της ήττας, καθώς η επιδίωξή της είναι να εκδοθεί ένα μανιφέστο, που θα καλεί την κυβέρνηση Ραχόι να διαπραγματευτεί με την Καταλονία και να συγκαλέσει ένα «νόμιμο», κοινά συμφωνηθέν δημοψήφισμα. Αντί να χρησιμοποιηθεί αυτή η κρίση στην κατεύθυνση της ανατροπής του καθεστώτος, επιδιώκεται μια συμβιβαστική διευθέτηση σε ένα πρόβλημα, που χρήζει επαναστατικής επίλυσης.
Παρά την αντίθεση των ηγεσιών των Podemos και της Ενωμένης Αριστεράς προς το δημοψήφισμα του Οκτώβρη, οι βάσεις των οργανώσεών τους στην Καταλονία, σε εσωτερική ψηφοφορία, ψήφισαν εμφατικά υπέρ της συμμετοχής στο δημοψήφισμα. Σε ευθεία αντίθεση με την εθνική ηγεσία των Podemos, ο Καταλανός γενικός γραμματέας της οργάνωσης, Αλμπάνο Ντάντε-Φατσίν, τάχθηκε καθαρά υπέρ της στήριξης του δημοψηφίσματος, έχοντας στο πλευρό του τα δύο τρίτα των μελών της τοπικής οργάνωσης.
Υπήρχαν πάντα τρεις παράγοντες που παίζουν καταλυτικό ρόλο στις εξελίξεις γύρω από το ζήτημα. Ο πρώτος είναι το μέχρι που είναι διατεθειμένο να φτάσει το ισπανικό κράτος, με σκοπό να καταστείλει το δημοψήφισμα. Τώρα έχουμε πάρει την απάντηση σε αυτό το ερώτημα, έχουν σκοπό να το τραβήξουν στα άκρα. Ο δεύτερος παράγοντας είναι το κατά πόσο είναι διατεθειμένη η τοπική καταλανική κυβέρνηση, υπό την ηγεσία των αστών εθνικιστών, να βγει εκτός νόμιμων πλαισίων. Στην πραγματικότητα, αυτό που ήθελαν πάντα ήταν να πιέσουν μέχρι ενός ορισμένου σημείου, με σκοπό στη συνέχεια να παρουσιάσουν επικοινωνιακά ότι «προσπάθησαν». Στην καλύτερη των περιπτώσεων, ανέκαθεν η αστική τάξη της Καταλονίας προσδοκούσε ένα καθεστώς μεγαλύτερης αυτονομίας και κάποιες παραχωρήσεις από το ισπανικό κράτος, χρησιμοποιώντας για τους σκοπούς αυτούς τη λαϊκή δυσαρέσκεια σαν μοχλό πίεσης. Τώρα, όμως, που το ζήτημα τίθεται πολύ πιο ευθέως, βλέπουμε ήδη τα πρώτα σημάδια έλλειψης αποφασιστικότητας εκ μέρους τους. Ταυτόχρονα, από την άλλη, δεν μπορούν να υποχωρήσουν πλήρως, πριν ασκηθεί πρώτα αρκετή καταστολή, καθώς σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο θα απαξιωθούν εντελώς τόσο στα μάτια των μαζών όσο και εντός των γραμμών τους. Αλλά υπάρχει και ένας τρίτος αστάθμητος παράγοντας, το κατά πόσο αυτή η κατάσταση θα μπορούσε να προκαλέσει μαζική κινητοποίηση από τα κάτω. Τώρα γινόμαστε θεατές των πρώτων ενδείξεων ενός τέτοιου κινήματος. Οι επόμενες ώρες και ημέρες θα είναι κρίσιμες. Δεν αποκλείεται η κρατική καταστολή να προκαλέσει ένα μαζικό κίνημα, το οποίο μπορεί να αποκτήσει εξεγερσιακές διαθέσεις, πολύ πέρα από αυτό που περίμεναν και εύχονταν οι Καταλανοί αστοί ηγέτες. Εκεί βρίσκεται ο σπόρος της μόνης πραγματικής και προοδευτικής λύσης αυτής της κρίσης. Όλο και περισσότερο, οι άνθρωποι κατανοούν ότι το δημοψήφισμα της 1ης Οκτώβρη θα συμβεί, μόνο μέσω μαζικών κινητοποιήσεων και μαζικής πολιτικής ανυπακοής.
Θα πρέπει να δημιουργηθούν επιτροπές υπεράσπισης του δημοψηφίσματος σε κάθε πόλη, χωριό, γειτονιά, σχολείο, πανεπιστήμιο και εργασιακό χώρο, που θα αναλάβουν όλα τα καθήκοντα της διοργάνωσης του δημοψηφίσματος και της υπεράσπισής του από την καταστολή. Το καθήκον της ηγεσίας της Ενωμένης Αριστεράς και των Podemos σε ολόκληρη την Ισπανία είναι να οργανώσουν σε πρακτικό επίπεδο την προάσπιση των δημοκρατικών δικαιωμάτων μέσω μαζικών κινητοποιήσεων σε κάθε περιοχή της χώρας. Ο μόνος τρόπος να ξεπεραστεί το δηλητήριο του αστικού εθνικισμού (ισπανικού και καταλανικού) είναι να δει ο καταλανικός λαός ότι οι Ισπανοί εργάτες και οι οργανώσεις τους βρίσκονται στο πλευρό του.
Το καθήκον της ηγεσίας του CUP είναι να προχωρήσει περισσότερο προς την κατεύθυνση που έχει ήδη χαράξει, να τονίσει ότι μόνο ένα μαζικό κίνημα μπορεί να εγγυηθεί το αποτέλεσμα αυτού του αγώνα και να διαλύσει τυχόν αυταπάτες, που μπορεί να τρέφουν οι άνθρωποι για τους ηγέτες του καταλανικού αστικού κόμματος PDeCAT (σ.σ: Δημοκρατικό Καταλανικό Ευρωπαϊκό Κόμμα). Ένα κοινό μέτωπο υπέρ της υπεράσπισης του δικαιώματος της αυτοδιάθεσης (και της άσκησής του στο δημοψήφισμα της 1ης Οκτώβρη) και ταυτόχρονα της αντίθεσης με την καπιταλιστική λιτότητα, τις εξώσεις και τις περικοπές, θα συγκέντρωνε γύρω του σήμερα τη συντριπτική πλειοψηφία του πληθυσμού στην Καταλονία και θα γινόταν ισχυρός πόλος έλξης για την υπόλοιπη Ισπανία.
Ο αγώνας για τη δημιουργία της Καταλανικής Δημοκρατίας είναι προοδευτικός και, μέσα στις δεδομένες σημερινές συνθήκες της Ισπανίας, έχει επαναστατικά χαρακτηριστικά, καθώς μπορεί να επιτευχθεί μόνο με μαζική κινητοποίηση των εργαζομένων και της νεολαίας, μέσω μιας εκκωφαντικής ρήξης με το αντιδραστικό, αστικό καθεστώς στην Ισπανία.
Νίκος Σέντης
Πηγή ενημέρωσης: Repression against Catalan independence referendum provokes mass mobilisation του Χόρχε Μάρτιν από την ιστοσελίδα In Defence of Marxism
