Η 26η Οκτώβρη, η συγκυβέρνηση και το ευρώ – Μέρος Β΄

Όπως εδώ και 2 χρόνια έχουμε σημειώσει απαντώντας σε αυτούς που ισχυρίζονται ότι η Ελλάδα είναι τάχα εδραιωμένη στην Ευρωζώνη, η έξοδος της Ελλάδας από το ευρώ είναι πολύ πιθανό να αποτελέσει τον πρώτο σταθμό στην πορεία της αναπόφευκτης συνολικής υπονόμευσης του ευρώ, πάνω στο έδαφος της βαθειάς καπιταλιστικής κρίσης.

Την προοπτική εξόδου της Ελλάδας από το ευρώ, έθεσαν για πρώτη φορά επίσημα στο τραπέζι την περασμένη βδομάδα η Μέρκελ και ο Σαρκοζί. Τη ζητάει πολύ δυνατά ένα μεγάλο τμήμα της άρχουσας τάξης στη Γερμανία. Την προωθούν επίσης ανοιχτά και οι Αυστριακοί και Ολλανδοί αστοί.

Γιατί όμως οι βορειο-ευρωπαίοι αστοί κινούνται πλέον προς αυτό το δρόμο; Ο λόγος είναι ότι, με δεδομένη τη σημερινή έκταση ύφεσης και χρέους, αλλά και τον αποκλεισμό της Ελλάδας από τις αγορές τουλάχιστον για μια δεκαετία, για να ματαιωθεί μια ανεξέλεγκτη χρεοκοπία στην Ελλάδα τα επόμενα χρόνια, δεν θα φθάσει το δεύτερο δάνειο της 26ης Οκτώβρη και θα χρειαστεί οπωσδήποτε ένα τρίτο ή και ένα τέταρτο δάνειο. Όμως μέσα στις συνθήκες της διαφαινόμενης διεθνούς ύφεσης που θα απειλεί όλο και πιο πολύ τις υπερχρεωμένες Ιταλία και Ισπανία, αλλά και την Γαλλία, οι Ευρωπαίοι και ιδιαίτερα οι Γερμανοί αστοί, θα πεισθούν ότι δεν υπάρχει η πολυτέλεια να συνεχίζουν να δίνουν δάνεια στην Ελλάδα, η οποία αντιπροσωπεύει τον πιο αδύναμο κρίκο που δεν πρόκειται να ανακάμψει..

Θα κοιτάξουν πιθανά να καλύψουν απευθείας τις ζημιές των τραπεζών τους, θα προσπαθήσουν να «δέσουν» όσο μπορούν πιο σφιχτά την Ελλάδα με εγγυήσεις για τα ποσά των δανείων που έχουν ήδη δοθεί, θα κόψουν τις νέες δόσεις των δανείων και θα βγάλουν την Ελλάδα από το ευρώ, αποδεχόμενοι σαν το αναπόφευκτο μικρότερο κακό την ελληνική χρεοκοπία και το τίμημα μιας ορισμένης αποσταθεροποίησης του ευρώ. Το επιχείρημα που θα χρησιμοποιήσουν σε αυτή την περίπτωση θα είναι ότι θέλουν «να προστατέψουν το ενιαίο νόμισμα» και να στείλουν παράλληλα ένα μήνυμα αυστηρότητας στους υπόλοιπους υπερχρεωμένους, ότι αν δεν πάρουν τα σκληρότερα μέτρα λιτότητας δεν θα υπάρξει έλεος.

Υπάρχουν ήδη όλες οι ενδείξεις ότι σε αυτό το δρόμο ευκολότερα θα βαδίσει η Γερμανία, εκμεταλλευόμενη το γεγονός ότι οι τράπεζες της δεν είναι ιδιαίτερα εκτεθειμένες στο ελληνικό χρέος και το ότι αν τα πράγματα εξελιχθούν όπως περιγράψαμε πιο πάνω, η Γαλλία που εμπλέκεται περισσότερο στο ελληνικό χρέος δεν θα μπορεί πλέον να αντισταθεί.

Η έξοδος της Ελλάδας από το ευρώ θα έρθει σαν επιβεβαίωση της εκτίμησης των μαρξιστών ότι είναι αδύνατο να κρατούνται συνδεδεμένες σε ένα ενιαίο νόμισμα οικονομίες εντελώς διαφορετικής ισχύος σε περιόδους κρίσης. Αυτή η προοπτική ήδη έχει προκαλέσει «αμόκ» στους Έλληνες αστούς, που σωστά την αντιλαμβάνονται σαν τη σηματοδότηση του απότομου ξεπεσμού του ελληνικού καπιταλισμού. Όσο όμως κι αν αφορίζουν τους πολιτικούς τους ή και τη «σκληρότητα των Βρυξελών», η έξοδος από το ευρώ δεν αποτελεί το προϊόν «κακών ελληνικών ή ευρωπαϊκών χειρισμών». Επιβάλλεται από την ίδια την πραγματικότητα της καπιταλιστικής κρίσης.

Το δίλλημα μέσα ή έξω από το ευρώ είναι ψεύτικο γιατί στην πραγματικότητα έχει σαν αντικείμενο την προσπάθεια να αντιπαρατεθούν δυο διαφορετικά στάδια ανάπτυξης της κρίσης, το σημερινό και το επόμενο. Η έξοδος από το ευρώ είναι η αναγκαία συνέπεια του επόμενου σταδίου της κρίσης και όχι η αιτία του. Δεν είναι η υποτιμημένη δραχμή του υπερπληθωρισμού που θα φέρει τη μαζική εξαθλίωση στην καπιταλιστική Ελλάδα. Αυτή θα είναι απλά το σύμβολο αυτής της εξαθλίωσης.

Η επιστροφή της Ελλάδας στη δραχμή πάνω στο έδαφος της κρίσης του ευρωπαϊκού καπιταλισμού δε θα αποτελεί μια μεμονωμένη περίπτωση. Αντικειμενικά θα δώσει ένα γενικότερο έναυσμα στην κίνηση προς τα εθνικά νομίσματα στην Ευρώπη. Πάνω στη βάση της ιστορικής αδυναμίας του καπιταλισμού να αναπτύξει τις παραγωγικές δυνάμεις με τον τρόπο που το έκανε στο δεύτερο μισό του περασμένου αιώνα, θα ανατείλει αναπόφευκτα η εποχή της αναβίωσης του προστατευτισμού. Αυτό όμως σε τελική ανάλυση δεν μπορεί να συμβεί χωρίς οι διαφορετικές ευρωπαϊκές αστικές τάξεις να έχουν στα χέρια τους τα δικά τους νομίσματα. Συμπερασματικά, θα λέγαμε λοιπόν ότι οι Ευρωπαίοι αστοί, συμπεριλαμβανομένης της άρχουσας τάξης της Γερμανίας και φυσικά των ελλήνων αστών, αρχίζουν από τώρα να κάνουν σχέδια για την ταραγμένη εποχή της επιστροφής στα εθνικά νομίσματα.

 

Η πρόταση του Παπανδρέου για δημοψήφισμα παρουσιάστηκε από τον αστικό τύπο σαν η αιτία της οικονομικής και πολιτικής αποσταθεροποίησης στην Ελλάδα. Όμως αυτή η πρόταση δεν έπεσε από τον ουρανό. Η ανακοίνωσή της ήταν το αποτέλεσμα της τρομακτικής πίεσης που ασκήθηκε στην κυβέρνηση από το μεγάλο απεργιακό κύμα του φθινοπώρου που κορυφώθηκε με την 48ωρη γενική απεργία και από την εμφάνιση αμέσως μετά ενός καθαρού συμπτώματος επαναστατικής διάθεσης στην κοινωνία, δηλαδή της αυθόρμητης μετατροπής της εθνικής επετείου της 28ης Οκτωβρίου σε πανελλαδική αντικυβερνητική διαδήλωση.

Αυτό το γεγονός ήταν πρωτόγνωρο για τα χρονικά του δυτικού καπιταλισμού. Στη Θεσσαλονίκη και σε άλλες μεγάλες ελληνικές πόλεις είχαμε μια γλαφυρή εικόνα του επαναστατικού μέλλοντος : ο λαός στα βάθρα των επισήμων και οι εκπρόσωποι των αστικών θεσμών διωγμένοι από αυτά «κακήν κακώς».

Μετά από αυτά τα συγκλονιστικά γεγονότα, οι αστοί σε Ελλάδα και Ευρώπη άρχισαν να ανησυχούν σοβαρά. Ο Παπανδρέου, ο άνθρωπός τους στην εξουσία όμως, είχε κάθε λόγο να αισθάνεται πιο ανήσυχος από όλους. Παραμονές των νέων ακόμα πιο σκληρών μέτρων που συνοδεύουν τη συμφωνία της 26ης Οκτωβρίου είχε κάθε λόγο να αρχίσει να βλέπει επαναστατικούς εφιάλτες. Ο πανικός του τον οδήγησε στην ιδέα του δημοψηφίσματος. Και ως γνωστό, ο πανικός ποτέ δεν είναι καλός σύμβουλος.

Έτσι το αποτέλεσμα ήταν η τυχοδιωκτική από αστική σκοπιά πρόταση για δημοψήφισμα, σε μια προσπάθεια ο Παπανδρέου να διασώσει το προφίλ του σε ένα μέρος του λαού και να επινοήσει ένα μέσο εκτόνωσης της επαναστατικής οργής του. Όμως αυτό το τέχνασμα αποδείχθηκε εμπρηστικό για την σημερινή «εύφλεκτη» φάση στην οποία βρίσκεται ο καπιταλισμός στην Ελλάδα και την Ευρώπη. Πυροδότησε αβεβαιότητα στις «αγορές» και επιτάχυνε τη δημιουργία των συνθηκών για την ετοιμασία της εξόδου της Ελλάδας από το ευρώ.

Η ελληνική άρχουσα τάξη και οι αξιωματούχοι του ευρωπαϊκού κεφαλαίου δεν συγχώρεσαν στον Παπανδρέου την προσπάθεια να «παίξει» με την σταθερότητα του συστήματος και τον έσπρωξαν γρηγορότερα στην πόρτα της εξόδου, δημιουργώντας ένα σκηνικό ανταρσίας στην κοινοβουλευτική του ομάδα. Το αποτέλεσμα ήταν μια «συντεταγμένη» πτώση της κυβέρνησης με μια κατ’ όνομα μόνο ψήφο εμπιστοσύνης.

Η ιδιαίτερη αυτή τροπή των γεγονότων όμως δεν πρέπει να μας ξεγελά. Η πτώση της κυβέρνησης Παπανδρέου ήταν σε τελική ανάλυση το αποτέλεσμα 1,5 χρόνου αγώνων των εργαζόμενων και της νεολαίας. Ήταν το αποτέλεσμα της πίεσης που ασκείται στην άρχουσα τάξη από την επαναστατική οργή των μαζών.