ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ – ΜΕΡΟΣ Α’
ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2009
Τους τελευταίους μήνες παρακολουθούμε στην ελληνική οικονομία μια διαδικασία εκρηκτικής όξυνσης των δομικών, διαχρονικών αντιφάσεων και αδυναμιών του ελληνικού καπιταλισμού, κάτω από την αποφασιστική επίδραση της παγκόσμιας ύφεσης. Οι παλιές, ανίατες «ασθένειες» της αδύναμης παραγωγικής του βάσης και του κρατικοδίαιτου χαρακτήρα του, έρχονται στην επιφάνεια ορμητικά, αποδεικνύοντας για άλλη μια φορά ότι ο ελληνικός καπιταλισμός συνεχίζει να είναι ο «αδύναμος κρίκος» του Ευρώπης.
Σοβαρή ύφεση
Πέρσι την ίδια εποχή, εξηγούσαμε γιατί οι προβλέψεις της κυβέρνησης για ανάπτυξη γύρω στο 2,5% το 2009 ήταν ανεδαφικές. Η ζωή επιβεβαίωσε την εκτίμησή μας για την είσοδο σε μια σοβαρή ύφεση, καθώς τα στοιχεία δείχνουν για φέτος συρρίκνωση του ΑΕΠ κατά 1,6%, την ώρα που στην «Ευρωζώνη» διαφαίνονται αναιμικές τάσεις ανάκαμψης (βλέπε σχετικό διάγραμμα). Ραγδαία ήταν ειδικότερα, η πτώση στην ελληνική βιομηχανία, όπου με βάση στοιχεία της ΕΣΥΕ μεταξύ Σεπτεμβρίου 2008 και Σεπτεμβρίου 2009 ο τζίρος παρουσίασε μείωση κατά 24,5%, ενώ ο δείκτης νέων παραγγελιών υποχώρησε κατά 27%.
Όλα τα σχετικά στοιχεία αποτυπώνουν μια εκτεταμένη απόπειρα των καπιταλιστών να περάσουν την κρίση στις πλάτες της εργατικής τάξης, φανερώνοντας τον παρασιτικό χαρακτήρα του καπιταλισμού και συντρίβοντας τους ισχυρισμούς των ρεφορμιστών για τη δυνατότητα να αποκτήσει πιο ανθρώπινο πρόσωπο. Σύμφωνα με έρευνα της εταιρίας «Focus Bari» που δημοσιεύθηκε στην «Καθημερινή» στις 29/11, το 29% των επιχειρηματιών καταφεύγουν σε περικοπές μισθών και το 31% σε απολύσεις. Ειδικότερα οι μεγάλες εταιρείες, οι εισηγμένες στο Χρηματιστήριο Αξιών Αθηνών (ΧΑΑ), θορυβημένες από τις ζημιές ύψους 1,17 δισ. ευρώ που κατέγραψαν το 4ο τρίμηνο του 2008, για να προστατέψουν την κερδοφορία τους προχωρούν σε κλείσιμο ζημιογόνων θυγατρικών και αναστέλλουν επενδυτικά σχέδια. Έτσι ένα μεγάλο τμήμα από αυτές, συνεχίζει παρά την κρίση, να καρπώνεται υπερ-κέρδη. Σύμφωνα με στοιχεία από τους δημοσιευμένους ισολογισμούς για το 9μηνο του 2009 (με βάση την επεξεργασία από την εταιρία «Πήγασος») τα λειτουργικά κέρδη για τις 166 κερδοφόρες Ανώνυμες Εταιρείες του ΧΑΑ φτάνουν σε 11,8 δισ. ευρώ, με 55 από τις 165 κερδοφόρες (δηλαδή η μια στις τρεις) να καταγράφει φέτος και αύξηση κερδών, την ώρα που αντίθετα, για την εργατική τάξη η φτώχεια και η ανεργία μεγαλώνουν ταχύτατα.
Όπως έδειξε η πρόσφατη έκθεση του ΙΝΕ (Ινστιτούτο Εργασίας) /ΓΣΕΕ-ΑΔΕΔΥ, σαν αποτέλεσμα της εντυπωσιακής αύξησης των απολύσεων, ιδιαίτερα στους τομείς των κατασκευών, του εμπορίου και του τουρισμού, έχουμε μείωση της σταθερής μισθωτής απασχόλησης για πρώτη φορά μετά από 18 χρόνια. Σύμφωνα με τα στοιχεία αυτής της έκθεσης, συνολικά 185.268 εργαζόμενοι έχασαν τη δουλειά τους μέσα στο 2009. Όπως αποκάλυψε ο ίδιος ο νέος υπουργός Εργασίας στη Βουλή η ανεργία αγγίζει πλέον το 20%.
Τίποτα δεν δείχνει στον ορίζοντα ότι ο ελληνικός καπιταλισμός μπορεί να επανέλθει σύντομα στους υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης των προηγούμενων χρόνων. Οι καπιταλιστές έχουν ήδη δείξει τις διαθέσεις τους για ένα μαζικό επενδυτικό «εμπάργκο» και η ίδια η κυβέρνηση δια στόματος του υπουργού Οικονομικών (22/10 «Ελευθεροτυπία») προέβλεψε ότι το 2010 οι επενδύσεις θα μειωθούν κατά 20%. Όλες οι αναλύσεις εγχώριων και διεθνών αστικών επιτελείων που βλέπουν το φώς της δημοσιότητας μιλούν με σιγουριά για συνέχιση της ύφεσης και το 2010, ενώ πληθαίνουν οι εκτιμήσεις όπως αυτή επιτελικών στελεχών των τραπεζών στην «Καθημερινή της Κυριακής» στις 22/11 που κάνουν λόγο για μια «πολυετή ύφεση».
Γενικά απαισιόδοξοι για τις προοπτικές της ελληνικής οικονομίας, οι στρατηγοί του κεφαλαίου προβληματίζονται ειδικότερα για δύο ενδεχόμενα : για μια πιθανή χρεοκοπία του κράτους και μια πιθανή χρεοκοπία του τραπεζικού συστήματος. Αν ένα από τα δύο αυτά ενδεχόμενα γίνει πραγματικότητα, τότε θα αποτελέσει έναν σοβαρό παράγοντα οικονομικής αποσταθεροποίησης, όχι μόνο της Ελλάδας αλλά ολόκληρης της «Ευρωζώνης», που θα υπονομεύσει την αναιμική πορεία εξόδου της από την ύφεση. Αυτό είναι που έχει προκαλέσει την σοβαρή ανησυχία των επιτελείων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Ε) και έχει οδηγήσει στις δεκάδες δηλώσεις και παρεμβάσεις ευρωπαίων αστών για «να ληφθούν αποφασιστικά μέτρα» και να αντιμετωπισθούν τα προβλήματα του έλληνα «ασθενή», την ασθένεια του οποίου, κινδυνεύει να πληρώσει ολόκληρος ο ευρωπαϊκός καπιταλισμός. Ενδεικτικό για τους φόβους των ευρωπαίων αστών ήταν το πρωτοσέλιδο δημοσίευμα των «Financial Times» στις 24/11 με τίτλο «Η ελληνική πτώση σημαίνει συναγερμό για την ευρωζώνη».
