Για την ιατρικοποίηση της εξάρτησης

Μέσα σε ένα καπιταλιστικό περιβάλλον εχθρικό για την εργατική τάξη, με μια κυβέρνηση που προωθεί με όλες  της τις  δυνάμεις  τις συνταγές του Κεφαλαίου, ήρθε ως «κεραυνός εν αιθρία (;)», ένα «φιλελεύθερο» νομοσχέδιο που αφορά στην αντιμετώπιση των χρηστών/ριών ναρκωτικών ουσιών από την ποινική δικαιοσύνη. Παράλληλα, για πρώτη φορά, επιτρέπεται η χρήση ουσιών αποποινικοποιώντας την για ιδιωτικό σκοπό. Και είναι αρχικά να απορείς με την επιλεκτική «φιλελευθεροποίηση» της κυβέρνησης ΓΑΠ, την ίδια στιγμή που σωριάζονται ερείπια χρόνια εργατικών διεκδικήσεων, διαλύονται οι εργασιακές σχέσεις, εξαθλιώνεται η μεγάλη μάζα των εργαζομένων, να παρουσιάζει ένα νομοσχέδιο – πυροτέχνημα, με πρόσχημα την ελεύθερη έκφραση της ανθρώπινης βούλησης, μέσα από την αποποινικοποίηση των ναρκωτικών.

Δύο είναι κατά τη γνώμη μας τα ζητήματα που προκύπτουν από αυτή. Η μια πλευρά του νομίσματος παρέχει την ευεργετική διάταξη να μην τιμωρείται ο/ χρήστης/ρια  με εξοντωτικές ποινές που μόνο βλάβη (ψυχική και σωματική) μπορούν να προκαλέσουν, εξωθώντας τον/την στη φυλακή και ακόμα περισσότερο στο περιθώριο. Υπάρχει όμως μια άλλη, υποβόσκουσα και πιο πονηρή πλευρά του νομοσχεδίου.

Αυτή της υποτιθέμενες «ελεύθερης επιλογής» σε έναν «ελεύθερο» κόσμο, όπου το ατομικό σύμπαν αποκρύπτει τις κοινωνικές συνθήκες, τις γενεσιουργές αιτίες της ουσιοεξάρτησης. Αυτή η ιατρικοποίηση της εξάρτισης συμφέρει εξαιρετικά. Ας θυμηθούμε πόσες φορές δεν επιχειρήθηκε το ίδιο πράγμα και σε άλλες περιπτώσεις: Από το «εγκληματικό»… γονίδιο, που εφόσον το «κουβαλάς», ρέπεις στην παραβατικότητα, ως την εκ φύσεως νοητική, ηθική και φυσική κατωτερότητα των εργατών έναντι των αστών και των μαύρων έναντι των λευκών, που επικυρώθηκαν από την επίσημη «επιστημονική κοινότητα» (Ψυχολογία, Ιατρική).

Συμφέρει λοιπόν η ιατρικοποίηση των κοινωνικών παθογενειών. Όπως  κι όλων των παθογενειών του συστήματος. Πώς να κινηθείς ώστε να αλλάξεις κάτι όταν ευθύνεσαι εσύ;  Έτσι – «αθόρυβα και ωραία» – μετέτρεψαν το άγχος, την κατάθλιψη από συνέπεια της αλλοτρίωσης του τρόπου ζωής μας, σε ασθένειες του αιώνα μας, σα να μην υπάρχουν οι αιτίες που τις γεννούν: η φτώχεια, ο αποκλεισμός, το κυνήγι της ευτυχίας στο καπιταλισμό, η αποξένωση του/της εργαζόμενου/ης από το δημιούργημα του/της και ασφαλώς η εκμετάλλευση του ανθρώπου από άνθρωπο.

Τα αμερικάνικα εγχειρίδια ψυχιατρικής (DSM) με τις επικαιροποιημένες εκδόσεις κατατάσσουν την ουσιοεξάρτηση ως νόσο εδώ και χρόνια, κάτι που θύμισε πρόσφατα με δεικτικό τρόπο και η Πρόεδρος του ΟΚΑΝΑ στο Σωματείο εργαζομένων στα Κέντρα Πρόληψης του ΟΚΑΝΑ, όταν τόλμησαν να προβάλλουν το αυτονόητο: πως το πρόβλημα των ναρκωτικών είναι κοινωνικό και όχι προσωπικό, ούτε βεβαίως προϊόν ελαττωματικής προσωπικότητας. Όπως αναφέρει η Κατερίνα Μάτσα, επιστημονικά υπεύθυνη του 18ΑΝΩ και πάντα αγωνίστρια, «οι τοξικομανείς δεν είναι ασθενείς με την ιατρική έννοια του όρου. Είναι οι πιο αδύνατοι κρίκοι της κοινωνικής αλυσίδας που σπάζει, λόγω της κρίσης, σε πολλά σημεία, καθώς ο κοινωνικός ιστός αποσυντίθεται.»

Εξάλλου τους  βολεύει μια χαρά η νεολαία, ένα από τα εν δυνάμει πιο ρηξικέλευθα κομμάτια της κοινωνίας, να μένει αποχαυνωμένη στην πρέζα, να βρίσκει διέξοδο με τη φυγή από την πραγματικότητα, αντί να βγει στους δρόμους μαζί με τους εργαζόμενους και να διεκδικήσει ό,τι της στερούν. Οι συνθήκες είναι ώριμες για να αλλάξουμε τον κόσμο. Αν όχι εμείς, ποιοι. Αν όχι τώρα, πότε;