Η μπουρζουαζία υποφέρει από περιόδους μανιοκατάθλιψης, περνώντας γρήγορα από την υπερβολική αισιοδοξία στη βαθιά απόγνωση. Και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού, όπου πρωτύτερα υπήρχε «παράλογη ευφορία», τώρα υπάρχει μελαγχολία και μοιρολατρία. Πάντοτε έτσι ήταν: η μπουρζουαζία πάντα ταλαντεύεται ανάμεσα στις δύο υπερβολικές μορφές συναισθημάτων. Τη μία στιγμή ακμάζει και αποκτά τεράστιες περιουσίες και την άλλη, καταρρέει και εξαπλώνεται σε όλους μιζέρια.
Η κατάσταση αυτή μοιάζει με την αμετανόητη τάση για μέθη. Τη νύχτα κάποιοι άνθρωποι μεθούν αδιαφορώντας για τον κόσμο. Στο φως του πρωινού όμως όλα είναι διαφορετικά. Οι άνθρωποι αυτοί είναι ανήσυχοι για τις υπερβολές της προηγούμενης νύχτας. Ορκίζονται με πάθος ότι δεν θα αγγίξουν ξανά σκληρά ποτά και είναι σχεδόν ειλικρινείς- μέχρι το επόμενο πάρτι!
Η ντροπιαστική κατάρρευση της τελευταίας υποτιθέμενης άνθησης δεν είναι η εξαίρεση στο γενικό κανόνα. Αυτό που την κάνει να ξεχωρίζει είναι μόνο το μέγεθος της απόγνωσης που προκάλεσε, που είναι αποτέλεσμα της απότομης προσγείωσης τους. Αυτό ήταν απλά η πιο μεγάλη και θεαματική άνθιση – φούσκα στην Ιστορία. Ήταν πολύ μεγαλύτερη από την άνθιση που είχαμε πριν από την κατάρρευση της Wall Street. Ήδη παρά την εμφανή σοβαρότητα της κρίσης, οι οικονομολόγοι της αστικής τάξης ακόμα προσπαθούν να εφησυχάσουν με τη σκέψη ότι τα πράγματα θα μπορούσαν να είναι πολύ χειρότερα. Οι Financial Times πρόσφατα σχολίασαν:
«Η μεγάλη ύφεση ξεκίνησε τουλάχιστον πριν από 80 χρόνια, όμως είμαστε σε διαφορετικό αιώνα. Είτε αυτή αποδειχθεί η χειρότερη αλλαγή που ο κόσμος πρέπει να αντιμετωπίσει από τώρα έως το 2099 είτε όχι, το γεγονός ότι τίποτα άλλο τόσο άσχημο, όσο η ύφεση του 1930 δεν προέκυψε από τότε, έως σήμερα είναι από μόνο του αξιοσημείωτο.» Το σχόλιο αυτό παρουσιάζει ενδιαφέρον από δύο απόψεις: από τη μία οι ίδιοι άνθρωποι που για χρόνια αρνούνταν ότι υπήρχε πιθανότητα να επαναληφθεί το 1929 και η Μεγάλη Ύφεση, χωρίς καν να προλάβουν να ανοιγοκλείσουν τα μάτια τους, λένε τώρα ότι όχι μόνο ήταν πιθανό, αλλά ότι είναι περίεργο που δεν είχε συμβεί ήδη. O πρόεδρος του ΔΝΤ Dominique Stauss-Kahn γράφει: «[…] και αυτό που δεν έχει συμβεί, τουλάχιστον έως τώρα, στην παγκόσμια οικονομία είναι το ξέσπασμα μίας σοβαρής οικονομικής ύφεσης. Ίσως η απουσία της οικονομικής ύφεσης έκανε πολλούς να καθησυχαστούν και να δουν τη «φούσκα που έσκασε στην αγορά κατοικίας» απλώς ως μία διόρθωση, την αμέλεια στις αμερικανικές υποθήκες ως ατυχία και την αποτυχία σε μεγάλα τραπεζικά ιδρύματα ως αναπόφευκτη καταστροφή.»
Η πτώση των τιμών κατά τη διάρκεια της κρίσης, απλώς εξισορροπεί τον προηγούμενο πληθωρισμό. Από αυτή τη σκοπιά μπορεί κάποιος να μιλήσει για «διόρθωση». Παρόλα αυτά, τονίσαμε πολύ καιρό πριν με ποιόν τρόπο οι οικονομολόγοι της αστικής τάξης άλλαξαν επανειλημμένα την ορολογία που χρησιμοποιούσαν για να περιγράψουν την κατακόρυφη πτώση της οικονομίας, έτσι ώστε να την κάνουν να φαίνεται λιγότερο σοβαρή. Αρχικά χρησιμοποίησαν τη λέξη «πανικός», μετά τον όρο «ξαφνική πτώση», αργότερα «επιβράδυνση», έπειτα «ύφεση» και τώρα κατέληξαν στη λέξη διόρθωση. Εξάλλου, εάν δεχτούμε της θεραπευτικές δυνατότητες της αγοράς, με τις οποίες μαγικά «αυτορυθμίζεται» χωρίς να είναι απαραίτητη μία συνειδητή ανάμειξη του ανθρώπινου παράγοντα, πώς μπορούμε να αρνηθούμε ότι η αγορά μπορεί να «αυτοδιορθωθεί»;
Πάνω σε αυτό το θέμα γράψαμε στο κείμενο των Παγκόσμιων Προοπτικών της Διεθνούς Μαρξιστικής Τάσης για το 2008:
«Ένας σεισμός μπορεί επίσης να παρουσιαστεί και ως μία αναγκαία «διόρθωση», η οποία απλώς αναπροσαρμόζει το φλοιό της γης. Πράγματι, σταδιακά όλα καταλαγιάζουν και η ζωή συνεχίζεται όπως ήταν και πριν. Αυτή όμως η βολική ανάλυση παραλείπει τα τρομακτικά χαρακτηριστικά μίας καταστροφής που προκαλείται από ένα σεισμό: χωριά αφανίζονται εξ ολοκλήρου, δέντρα ξεριζώνονται, σοδειές καταστρέφονται, χιλιάδες άνθρωποι σκοτώνονται και τραυματίζονται. Επίσης, η καθημερινή ζωή δεν επανέρχεται τόσο εύκολα μετά από κάθε σεισμό. Κάποια πράγματα είναι τόσα συνταρακτικά και αφήνουν τέτοια σημάδια καταστροφής που οι συνέπειες μπορεί να είναι εμφανείς για πολλά ακόμα χρόνια.»
Αυτές οι γραμμές περιγράφουν επακριβώς της συνέπειες αυτής της «διόρθωσης».
